#1jaarMahdi

Van een hoopvol akkoord naar een menselijk beleid?

Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi verdedigde onlangs voor het parlement zijn actieplan voor het volgende beleidsjaar.

Le centre fermé de Merksplas

Er was hoop in het najaar van 2020, toen de nieuwe Vivaldi-coalitie de migratieportefeuille aan de christendemocraten gaf. Voorzichtig ontdekten we het akkoord dat als leidraad zou dienen voor de nieuwe regering. Het sloeg een frisse, nieuwe en positieve toon aan: het migratiebeleid moest menselijk zijn en rekening houden met de mensenrechten. Van de aangekondigde maatregelen kregen we een gemengd gevoel. Terwijl we de aankondiging van het einde van de opsluiting van migrantengezinnen en de versterking van de begeleiding van migranten toejuichten, kondigde de nieuwe regering ook aan dat ze nog meer gesloten centra zou bouwen – om nog meer mensen op te sluiten.

Een jaar later zijn veel projecten in het ontwerpstadium gebleven. De periode werd inderdaad doorkruist door crises die het politiek initiatief hebben verlamd: hongerstaking van migranten zonder papieren, de val van Kaboel en het tekort aan opvangplaatsen voor asielzoekers. De beheersing van deze crises was een gepaste gelegenheid om inhoud te geven aan het humaan beleid dat rekening houdt met de mensenrechten. Jammer genoeg heeft ze de regeringsbeloften eerder uitgehold.

De dialoog met het maatschappelijk middenveld is wel een echte vooruitgang. De politiek luistert zo naar wat er op het terrein gebeurt, wat van kapitaal belang is om het beleid te onderbouwen. Enkele initiatieven uit het regeringsakkoord nuanceren ook onze kritiek. Zo zijn er reële inspanningen om de migratieprocedures transparanter en efficiënter te maken. Extra personeel werd aangeworven, het activiteitenverslag van de Dienst Vreemdelingenzaken werd in het parlement voorgelegd en de herschrijving van het migratiewetboek is in volle gang.

Gezinsbegeleiding - case management selon le JRS Belgium - © Kristien Vliegen

Met de invoering van een proactieve terugkeerprocedure voor mensen zonder papieren (ICAM – Individual Case Management Support) verbloemde de politiek echter haar beleid. Net als het project Plan Together van JRS Belgium wil ICAM gebruik maken van casemanagement. Volgens deze methode gaan we op zoek naar duurzame oplossingen met een openheid voor zowel legaal verblijf in België als terugkeer. Maar de regering verwaarloost het verblijfsrecht. Casemanagement kan ook alleen plaatsvinden in een klimaat van vertrouwen. ICAM vindt plaats in de vorm van drie ontmoetingen in de lokalen van de Dienst Vreemdelingenzaken. Alternatieven voor detentie vergen tijd en openheid van geest.

Het nieuwe actieplan is gebaseerd op de hoofdlijnen van het vorige. De oprichting van nieuwe gesloten centra lijkt ons nog steeds absurd in een tijd waarin het verzadigde opvangnetwerk ondergefinancierd is en waarin onmenselijke en schadelijke opsluiting, ook ondoeltreffend en duur is.
Onze initiële hoop gaat daarom gepaard met bezorgdheid wanneer we kijken naar het migratiebeleid. JRS Belgium zal blijven opkomen voor een wereld zonder migratiedetentie. Detentie mag wettelijk alleen een laatste redmiddel zijn. Daartoe moeten overheden en ngo’s deugdelijke alternatieven ontwikkelen, en moet ondertussen een einde worden gemaakt aan de opsluiting van asielzoekers en kwetsbare personen die we nog veel te vaak in gesloten centra aantreffen.