De opsluiting van Palestijnen

Waar zijn vluchtelingen nog welkom?

Een grimmig vakantieoord

De zon schijnt en mensen spelen volleybal. Ze hangen rond de picknickbank en zwaaien vriendelijk. Er is één groot minpunt aan dit vakantieoord: mensen mogen het niet verlaten. Dat zorgt ervoor dat de sfeer niet vrolijk en kalm is, maar angstig en stressvol.
Op 2 juli 2019 zijn er 27 Palestijnen opgesloten in het detentiecentrum Caricole. Het overgrote deel komt uit Gaza, een klein strookje land ingesloten door de Sinaïwoestijn, de Middellandse Zee en de staat Israël. In het gesloten centrum hebben ze een hele vleugel voor zichzelf en ze hebben allemaal asiel aangevraagd. Ze komen gretig naar ons toe om hun verhalen te vertellen en tonen littekens, foto’s van hun huis dat in puin ligt, kopieën van oproepingen voor verhoor,…

Getuigenissen uit Gaza

Mensen die deelnemen aan een betoging in Gaza of die op een andere manier voor hun rechten opkomen, worden naar eigen zeggen door Hamas ondervraagd, bedreigd en geslagen. Israël houdt intussen een grensblokkade in stand, waar nu en dan schermutselingen plaatsvinden. De verklaringen van verschillende Gazanen met wie ik een vertrouwensband heb of sinds september gehad heb, vullen elkaar aan.

Van het kastje naar de muur

Het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) is het orgaan dat beslist of iemand erkend wordt als vluchteling. Tot december 2018 werd aan een hoog percentage Palestijnen de vluchtelingenstatus toegekend. In december wijzigde het CGVS zijn beleid: ‘De situatie is nog steeds precair en problematisch, maar niet voor iedereen. Vandaar de noodzaak om elke asielaanvraag grondig te beoordelen op haar individuele merites.’

Wie deze laatste zin leest, krijgt de indruk dat de meeste Palestijnen een positieve beslissing krijgen en dat enkelingen die écht veilig zouden zijn in Gaza, een weigeringsbeslissing krijgen. In de praktijk echter wordt een minderheid van de Palestijnen als vluchteling erkend (in mei 2019 was dat 37 procent, in 2018 was dat nog 87 procent). De anderen zijn zogenaamd veilig.

Ik vind dit om meerdere redenen moeilijk om te geloven. De grens tussen Gaza en de Sinaïwoestijn, die Gazanen moeten oversteken om naar Egypte te gaan, is vaak gesloten. Dat maakt niet alleen een terugkeer naar Gaza erg moeilijk, maar het dagenlange wachten aan de grens is ook inhumaan. In de Sinaïwoestijn zijn ook terroristische groeperingen actief. Bovendien is er een patroon van aanhoudend geweld in het gebied, zowel door de machtsovername door Hamas als door de Israëlische blokkade. De situatie in Gaza is dus zo ernstig dat mensen er bijna per definitie in gevaar verkeren.

Een militaire controlepost in Ramallah, Palestina

De beslissingen van het CGVS worden dan ook vaak vernietigd door de appelrechter, de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RVV). Omdat het CGVS vasthoudt aan zijn mening dat Gaza voor het grootste deel van de bevolking veilig is, komen veel mensen in dezelfde carrousel terecht.
• Bij hun aankomst in België worden ze opgesloten.
• Daarna krijgen ze een negatieve beslissing van het CGVS.
• Vervolgens vernietigt de RVV de beslissing.
• Het CGVS voert een nieuw onderzoek.
• De persoon in kwestie wordt vrijgelaten omdat hij of zij al te lang opgesloten zit.
• Soms gaat het CGVS bovendien naar een hogere rechter omdat men het niet eens is met de beslissing van de RVV.

Honderd dagen geduld

Ondertussen staat het leven van de ‘bewoner’ van het gesloten centrum stil. Bij sommigen duurt dat meer dan honderd dagen. Deze mensen zouden niets liever willen dan zo snel mogelijk hun leven verder te zetten (studeren, werken, Nederlands of Frans leren,…). Asielzoekers zijn niet de enige mensen in België die tegen hun wil in een lange procedureslag verzeild raken. Maar het zijn wel de enigen die zonder proces en zonder verplichte tussenkomst van een rechter maandenlang opgesloten blijven tijdens die procedure. Mensen hoeven niet het slachtoffer te zijn van een meningsverschil tussen overheidsinstanties.

Actueel

De zenuwslopende situatie van de Palestijnen uit Gaza is sinds eind juli verbeterd. De groep werd (op twee mensen na) vrijgelaten. Ze blijven onzeker over hun status in België, maar zijn minstens in vrijheid. Ik ben blij met deze wending, maar ze bevestigt wel mijn aanname: deze mensen zijn nodeloos maandenlang opgesloten geweest.

Dennis Van Vossel
geaccrediteerd bezoeker