‘Ik ben vreemdeling met de vreemdelingen’

JRS Portugal bouwde in Porto een heel aparte werking uit. De medewerkers bieden niet alleen sociale ondersteuning in het gesloten centrum. Ze hebben hun kantoren binnen het centrum, organiseren acti-viteiten en coördineren de bezoeken van andere ngo’s. Ze werken naast de vreemdelingenpolitie en de privébewakingsfirma.
Ook JRS Portugal werkt met vrijwilligers. Een van hen is Gail Aguiar, die wekelijks aanwezig is in het gesloten centrum in Porto. Zij vertelt:

‘Ik ben Gail Aguiar. Ik heb de Canadese nationaliteit en ben van Filippijnse origine. Ik woon in Portugal sinds 2013 en ben getrouwd met een Portugees. Kort na ons huwelijk in de Azoren week ik uit naar Portugal.

Mijn man en ik waren lange tijd vrijwilligers elk in ons eigen land voordat we trouwden. Toen we ons in Portugal vestigden, zochten we dan ook een mogelijkheid om ons aan te sluiten bij een vrijwilligers-groep. In 2015 zijn we gestart met vrijwilligerswerk in het detentiecentrum voor migranten in Porto. Dit centrum wordt beheerd door de SEF (Serviço de Estrangeiros e Fronteiras, een soort vreemdelingenpo-litie dus), maar JRS Portugal coördineert de sociale dienst.
De vrijwilligersgroep organiseert allerlei activiteiten (sport, knutselen, praatgroepen…) in het detentie-centrum. In die jaren van vrijwilligerswerk ontmoette ik honderden mensen in heel verschillende situa-ties. Het zijn meestal jonge mensen, alleenstaanden onder extreme stress. Voeg daar nog gezond-heidskwesties, taalbarrières, angst, de voortdurende aanwezigheid van het veiligheidspersoneel, het gebrek aan steun, geldgebrek én de vrijheidsberoving aan toe en vermenigvuldig dat met het aantal mensen in het centrum en dan is snel duidelijk waarom de vrijwilligersgroep een chronisch tekort heeft aan mensen.

De menselijke reactie op tegenspoed is even gevarieerd als hun afkomst. Sommige gedetineerden hebben een vaardigheid ontwikkeld om met hun situatie om te gaan. Anderen vinden de stressfactoren té zwaar om te dragen. Vrijwilligers moeten hun uitdrukking en lichaamstaal leren lezen in plaats van steeds vragen te stellen – wanneer ze in het detentiecentrum terechtgekomen zijn, hebben ze al meer dan genoeg ondervragingen doorstaan. Het is onze plicht om uit te zoeken hoe we hen van dienst kunnen zijn zonder hun emotionele last te vergroten. Dit kost tijd, toewijding en motivatie. PNG - 1.1 MiB

Aan de andere kant, waar de uitdaging het grootst is, zit ook het meest waardevolle aspect van ons engagement. Een zware sfeer doen omslaan is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Weten hoe je zo’n diverse groep mensen kunt enthousiasmeren, dat moet je leren. Als we erin slagen om een goede dy-namiek en een positieve energie te creëren, dan geeft dit een zalig gevoel.

Na ongeveer zes maanden vrijwilligerswerk als lid van de vrijwilligersgroep begon ik wekelijks alleen op bezoek te gaan. Plots vond ik de interacties makkelijker. Als de gedetineerden te weten komen dat ik Canadese ben, komen er nieuwe vragen los. Als persoon met een andere huidskleur in Europa val ik niet zo op in het centrum. Er ontstaat een gevoel van solidariteit en kameraadschap, omdat ik vreem-deling ben met de vreemdelingen.

Hierbij doe ik een oproep aan alle Europese landenkantoren van JRS om zichtbare minderheden te rekruteren. Zij kunnen net in detentie het verschil maken net omdat ze gemakkelijker het vertrouwen winnen van gedetineerden. Mijn eigen etnische achtergrond, immigratiegeschiedenis én reiservaringen versterken mijn motivatie om andere migranten uit landen uit het zuiden te helpen.’

Griet Demeestere
geaccrediteerd bezoeker