VN-vluchtelingentop: Reactie Caritas Internationalis en JRS

Reactie van Caritas Internationalis en Jesuit Refugee Service op het slotdocument van de VN-top over de aanpak van grote vluchtelingen- en migratiestromen.

JPEG - 936.2 KiB

Onze organisaties verwelkomen de VN-Verklaring die aangenomen zal worden op 19 september 2016. We zien deze Verklaring als een belangrijke stap voorwaarts in de globale aanpak van migratie en ontwikkeling. Wij hebben steeds aangedrongen op een humane en waardige benadering van migranten en vluchtelingen. Wij verwelkomen het feit dat de klemtoon gelegd wordt op een eerbiediging van de rechten van migranten en op een gedeelde verantwoordelijkheid in de opvang van vluchtelingen.

Tezelfdertijd zijn wij bezorgd over de gapende kloof tussen de gedane verklaringen en de realiteit. Wij dringen erop aan dat de uitkomst van de VN-top garanties zal brengen rond de bescherming, veiligheid en waardigheid van migranten en vluchtelingen.

Dit impliceert een koersverandering binnen de VN om tegemoet te komen aan de noden van vluchtelingen en migranten – een verandering die beter beantwoordt aan de realiteit van de vluchtelingenstromen. Wij staan in de eerste plaats stil bij de geïntegreerde en structurele noden van de vluchtelingen die buiten de bestaande kampen leven. Deze mensen hebben steun nodig om in hun levensonderhoud te voorzien: sociale dienstverlening, beroepsopleiding en tewerkstelling. Wij streven naar maximale efficiëntie binnen de VN. Dit betekent meer financiële transparantie en een duidelijke taakverdeling met de VN als coördinerend orgaan en het maatschappelijke middenveld als uitvoerder.

Gezien het huidige klimaat waarin de VN-top plaatsvindt, is de manier waarop vele landen vandaag omgaan met vluchtelingen en migranten verontrustend. Bescherming met respect voor mensenrechten, en specifiek het vluchtelingenrecht, moet een eerste prioriteit zijn. Muren optrekken, grenzen sluiten, schenden van mensen- en vluchtelingenrechten is ontoelaatbaar.

Paus Franciscus benadrukt dat iedereen die bescherming zoekt welkom is en opgevangen moet worden. Landsgrenzen zijn gecreëerd door overheden met de bedoeling migratiebewegingen te overzien en te controleren. Maar dit mag niemand ervan weerhouden die grenzen over te steken. Het is onze verantwoordelijkheid om mensen in nood op te vangen – zonder uitzondering of criminalisering.

Op 19 september moet de internationale gemeenschap een krachtig signaal geven dat de rechten van vluchtelingen, ontheemden en migranten niet ter discussie staan. Mensen die op de vlucht zijn voor conflict, vervolging, natuurrampen, uitblijvende ontwikkeling en de effecten van klimaatverandering moeten hun rechten ten volle kunnen uitoefenen.

Migratie moet een keuze zijn

Nu rechten van vluchtelingen en migranten aan een verontrustend tempo uitgehold en geschonden worden, is het van fundamenteel belang dat VN-lidstaten in New York tot een akkoord komen om die rechten te beschermen en te garanderen. En dit akkoord moet zo snel mogelijk omgezet worden in daden.

Een voorwaarde om een waardig leven te kunnen leiden, is het recht om al dan niet te kiezen voor migratie. De onderliggende oorzaken van gedwongen migratie moeten aangepakt worden zodat migratie veilig en vrijwillig kan gebeuren.

Daarom pleiten we eens te meer voor vrede in Syrië, een land getekend door een conflict dat enorme vluchtelingenstromen teweeg heeft gebracht.

Betrek het middenveld

We vragen geïndustrialiseerde landen met aandrang om hun officiële ontwikkelingshulp niet te verschuiven naar de kosten voor de opvang van vluchtelingen. In sommige landen wordt meer dan 20 percent van het budget voor ontwikkelingshulp gebruikt om deze kosten te dekken. Wij roepen alle landen op te stoppen met hulp afhankelijk te maken van hun eigen migratieprioriteiten.

Wij verzetten ons tegen de deportatie en gedwongen terugkeer van vluchtelingen. En wij verzetten ons tegen een herformulering of herinterpretatie van het internationale humanitair en vluchtelingenrecht waardoor mensen belet wordt asiel aan te vragen of waarbij hun terugkeer bespoedigd wordt. Mensen worden teruggestuurd naar zogenaamd ‘veilige landen’ zoals Zuid-Soedan en Afghanistan. Deze landenlijst mag niet verder uitgebreid worden met onveilige landen, om politieke noch om andere redenen.

Sommige landen dragen vandaag een disproportioneel aandeel in de bescherming van vluchtelingen en migranten. Wij dringen er bij de internationale gemeenschap op aan om de verantwoordelijkheid inzake het beschermen van vluchtelingen eerlijk te verdelen.

Het ‘UN Global Compact on refugees’ legt de nadrukt op lokale oplossingen en legale wegen voor opvang in andere landen. Wij betreuren daarom dat een gedeelde verantwoordelijkheid niet meer vermeld wordt in dit document. Wij zijn ervan overtuigd dat net deze gedeelde verantwoordelijkheid een belangrijke rol speelt bij de opvang van vluchtelingen.

Ook betreurenswaardig is de vaststelling dat de eerder gedane belofte om het hervestigingsquota van vluchtelingen op te trekken tot 10 percent niet opgenomen werd in het document. Daarbij is het van cruciaal belang om bij aankomst een goede opvang (geen kampen) en toegankelijke, betaalbare diensten te voorzien. Deze diensten houden onder meer in: betrouwbare informatie, gezondheidszorg (inclusief psychosociale steun) en huisvesting. Opvangstructuren moeten rekening houden met de specifieke situatie van kwetsbare groepen en hun bescherming garanderen.

Migranten- en vluchtelingenkinderen mogen onder geen beding opgesloten worden en moeten behandeld worden in overeenstemming met het internationaal recht, en in het bijzonder het VN-Kinderrechtenverdrag. Met aandrang roepen wij de lidstaten op om mensensmokkel en seksuele uitbuiting aan te pakken, in het bijzonder van vrouwen en kinderen. Dit zijn misdaden tegen de menselijkheid.

Er moet snel werk gemaakt worden van het ‘UN Global Compact’. Met een duidelijk plan, tijdschema en indicatoren over veilige, reguliere en ordelijke migratie. En wij vragen dat bij het uittekenen en implementeren van dit beleid ook het maatschappelijk middenveld betrokken wordt, inclusief levensbeschouwelijke organisaties.

Erken diversiteit als een opportuniteit

Het beste antwoord op racisme en xenofobie is het ontwikkelen van een integratiebeleid voor migranten en vluchtelingen waarbij lokale gemeenschappen betrokken worden. Dit moet ertoe leiden dat mensenrechten voor iedereen toegankelijk zijn – migrant of geen migrant.

Diversiteit moeten we erkennen als een opportuniteit, niet als een risico. Er is nood aan een fors beleid om racisme tegen te gaan. Iedereen hoort solidair te zijn met de ‘andere’. We dringen erop aan dat de internationale gemeenschap de Secretaris-Generaal van de VN steunt in zijn initiatief rond de lancering van een wereldwijde campagne tegen xenofobie.

Caritas Internationalis, Jesuit Refugee Service en haar nationale leden werken rond menselijke mobiliteit en gedwongen migratie. Ze zijn actief in landen van herkomst, doorreis en bestemming. Hun werk houdt onder meer in: voorziening van onderdak, onderwijs, gezondheidszorg, traumaverwerking, huisvesting, beroepsopleiding, integratie in lokale gemeenschappen, duurzame terugkeer van migranten, zorg voor slachtoffers van mensensmokkel en dialoog met beleidsmakers.