Wereldvluchtelingendag - 20 juni

Waarom zijn er nog vluchtelingen in 2021?

Een procent van de wereldbevolking is nog steeds verdrongen van zijn thuis. De meeste vluchtelingen komen uit Syrië. Volgens de Council on Foreign Relations zijn naar schatting 6,7 miljoen mensen in Syrië intern ontheemd, en nog eens 5,6 miljoen zijn gevlucht en zoeken onderdak in nabijgelegen landen zoals Turkije, Libanon en Jordanië. Velen proberen met gevaar voor eigen leven langs de Middellandse Zee naar Europa te reizen, waardoor velen met een psychologisch trauma achterblijven dat vaak moeilijk te genezen is.

De Centraal-Afrikaanse Republiek werd alleen al in het afgelopen decennium gekenmerkt door etnische spanningen, politieke instabiliteit, corruptie en minstens 10 militaire couppogingen. In de afgelopen jaren is het geweld in het hele Centraal-Afrikaanse land toegenomen, met name tussen Seleka-facties (een rebellengroepering) in de centrale regio’s en tussen rebellen en anti-Balaka-milities in het noordwesten - een gebied waar de economische en sociale ongelijkheden schrijnend zijn en de staat beperkte controle heeft. Deze spanningen hebben als resultaat de massale vlucht van mensen naar de andere buurlanden zoals in het oost van Kameroen.

In Kameroen is er een grote instabiliteit veroorzaakt door de ‘Ambazonian’ crisis in het Engelstalig gebied dat opkomt tegen de dominantie van de Franstalig gedomineerd regering sinds 1960. 600,000 mensen zijn gevlucht naar Nigeria, Amerika en Europa. De crisis duurt nu zo’n 4 jaar.

Palestijnen leven onder bezetting, verhongerd van de meest elementaire mensenrechten en vrijheden. Duizenden Palestijnen zijn hun thuisland ontvlucht.sommigen asiel zoeken in buurlanden en Europese landen door het geweld dat in 1948 begon.

Ook in Myanmar zijn er meer dan een miljoen mensen (Rohingya) gevlucht. De vluchtelingencrisis wordt er veroorzaakt doordat het Rohingya-volk al lang te maken heeft met geweld en discriminatie. Het gewapend conflict escaleerde in augustus 2017 in de staat Rakhine, waardoor Rohingya naar het nabijgelegen Bangladesh vluchtten. Er zijn meer dan 700.000 Rohingya-vluchtelingen uit Myanmar naar Bangladesh gevlucht. Deze Rohingya-vluchtelingencrisis is een van de grootste en snelste mensenbewegingen in de recente geschiedenis. De Rohingya, een voornamelijk islamitische etnische minderheidsgroep in het overwegend boeddhistische Myanmar, ontsnappen aan wat de Verenigde Naties hebben omschreven als genocidaal geweld dat volgt op decennia van vervolging en mensenrechtenschendingen. Tegenwoordig leven 880.000 Rohingya-vluchtelingen in Kutupalong, het grootste en dichtstbevolkte vluchtelingenkamp ter wereld. Ongeveer de helft van de hen zijn kinderen.

In Libië veroorzaakt de interne politieke strijd na de dood van Moammar Ghadaffi algemene chaos en instabiliteit. Strijdende partijen kwamen op en doodden duizenden mensen. Duizenden moesten vluchten naar buurlanden, terwijl anderen worstelden om de Middellandse Zee over te steken naar Italië. Aan de andere kant zijn meer dan een miljoen migranten door de Sahara naar Libië gemigreerd om doorgang naar Europa te zoeken. Deze Afrikaanse migranten worden geconfronteerd met onmenselijke situaties in de handen van de Libische autoriteiten en worden afgeperst met de belofte om hen te helpen met boten het zuiden van Italië te bereiken. De pogingen om de Middellandse Zee te bereiken kosten nog steeds aan duizenden mensen het leven.

Vluchtelingen, vooral mensen uit Latijns Amerika, proberen ook de Verenigde Staten binnen te komen ondanks de strenge grensbewaking. Elk jaar worden duizenden van degenen die erin slagen om de VS binnen te komen opgesloten en gerepatrieerd. President Joe Biden beloofde een humaner vluchtelingenbeleid te voeren met de belofte om jaarlijks meer dan 62.000 vluchtelingen te regulariseren.

Overleven dankzij vluchtelingen

De gebeurtenissen hierboven getuigen van onvoorstelbaar leed van mensen die gedwongen worden om hun land te ontvluchten. Toch zijn vluchtelingen niet alleen slachtoffers, ze bouwden ook mee aan de welvaart van gastlanden, vooral als ze de kans krijgen om een bijdrage te leveren aan de maatschappij.

Een anekdotisch voorbeeld: in het Zaatari kamp in Jordanië hebben vluchtelingen een robotprototype van LEGO-steentjes ontworpen. De robot geeft met behulp van sensoren automatisch ontsmettingsmiddel af. In Europese landen sloegen vluchtelingen tijdens het hart van de coronacrisis niet de armen over elkaar in afwachting van sociale hulp. Ze rolden hun mouwen op en waren opmerkelijk actief in schoonmaak bedrijven, bejaardentehuizen en medische beroepen. Of zoals Sadou uit het filmpje, in keukens.

Minder vluchtelingen, meer repressie

Er kwamen er minder vluchtelingen naar Europa tijdens de pandemie. Het aantal daalde tot het laagste aantal sinds 2008. Degenen die kwamen hadden lange tijd moeilijkheden om asiel aan te vragen omdat dit digitaal moest – velen begrepen de procedure niet. Europa bouwde aan een nog strengere grensbewaking met ‘moderne’ technologie zoals geluidskanonnen aan de Griekse grens. In België werkt de overheid ondertussen verder aan het ‘masterplan detentie’, dat moet zorgen voor meer opsluiting dan ooit en voor meer gedongen terugkeer dan ooit (een verdubbeling in het aantal plaatsen in gesloten centra). De huidige regering neemt zich weliswaar voor om meer dan ooit te investeren in meer humane beleidskeuzes, maar raakt niet aan het masterplan.

De pandemie – een keerpunt?

De huidige gezondheidscrisis lijkt een reeds overbodig systeem nog contraproductiever te maken. De bezetting van de terugkeerwoningen en de gesloten centra is door de coronapandemie het afgelopen jaar op een heel laag niveau geweest. Dit houdt in dat er weinig arrestaties werden verricht, wat leidde tot minder repatriëringen. Ondertussen kunnen overheden niet anders dan nadenken over menswaardige oplossingen. Een goede oefening voor de toekomst, die zonder migratiedetentie kan.

Even stilstaan... En iets doen voor vluchtelingen

Laat ons ter gelegenheid van Wereldvluchtelingendag even stilstaan bij de moeilijkheden waar vluchtelingen over de hele wereld mee te maken krijgen, en even nadenken wat we kunnen doen om hen de kracht te geven om te werken aan een duurzame toekomst.

Wil deze zomer vieren door vluchtelingen te steunen? Dat kan door een storting op het rekeningnummer BE40 5230 8069 3163 of via deze pagina.